หมวดธรรม 9 ประการใน สัมโพธิวรรค หมวดว่าด้วยสัมโพธิ

ข้อที่ 4 นันทกสูตร ว่าด้วยพระนันทกะแสดงธรรม พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสกับท่านพระนันทกะ หลังจากที่พระนันทกะได้แสดงธรรมแก่ภิกษุทั้งหลายเสร็จสิ้น โดยพระองค์ประทับยืนคอยฟังอยู่จนจบกถา ในเนื้อหาได้กล่าวถึงธรรมที่ควรบำเพ็ญให้บริบูรณ์ทั้ง 4 ประการ (ซึ่งเปรียบเหมือนกับสัตว์สี่เท้าที่ขาข้างใดบกพร่องพิการ ย่อมไม่บริบูรณ์) ได้แก่

  1. ศรัทธา
  2. ศีล
  3. เจโตสมาธิภายใน
  4. ความเห็นแจ้งธรรมด้วยปัญญาอันยิ่ง

และอานิสงส์ของการฟังธรรมและสนทนาธรรมตามกาล 5 ประการ ได้แก่

  1. ย่อมเป็นที่รัก เป็นที่พอใจ เป็นที่เคารพ และเป็นที่ยกย่องของพระศาสดาโดยวิธีนั้นๆ (วิธีแสดงธรรม)
  2. ย่อมเป็นผู้รู้อรรถและรู้ธรรมในธรรมนั้นโดยวิธีนั้นๆ
  3. ย่อมเห็นแจ้งบทที่ลึกซึ้งในธรรมนั้นด้วยปัญญา
  4. เพื่อนพรหมจารีทั้งหลายย่อมยกย่องเธออย่างยิ่งว่า ‘ท่านผู้นี้ได้บรรลุแล้ว หรือกำลังบรรลุแน่แท้’
  5. ผู้ที่กำลังบรรลุ – ปรารภความเพียรเพื่อถึงธรรมที่ยังไม่ถึง เพื่อบรรลุธรรมที่ยังไม่บรรลุ เพื่อทำให้แจ้งธรรมที่ยังไม่ได้ทำให้แจ้ง โดยวิธีนั้น ๆ

ผู้ที่บรรลุแล้ว – อยู่เป็นสุข

ข้อที่ 5 พลสูตร ว่าด้วยพละ “พละ” (กำลัง หรือพลัง) ซึ่งเป็นคุณธรรมที่ช่วยให้ดำเนินชีวิตและปฏิบัติธรรมไปจนถึงความหลุดพ้น ได้กล่าวถึง พละ 4 ประการ ได้แก่

  1. ปัญญาพละ (กำลังคือปัญญา) – ความรอบรู้ แยกแยะกุศลหรืออกุศได้
  2. วิริยพละ (กำลังคือความเพียร) – ทำในสิ่งที่ควรทำ เว้นในสิ่งที่ควรเว้น
  3. อนวัชชพละ (กำลังคือกรรมที่ไม่มีโทษ) – ความสุจริตทางกาย วาจา ใจ
  4. สังคหพละ (กำลังคือการสงเคราะห์) – การช่วยเหลือผู้อื่น

ผู้ประกอบด้วยพละ 4 ประการนี้ ย่อมข้ามพ้นภัย 5 ประการนี้ได้

  1. อาชีวิกภัย (ภัยเนื่องด้วยการเลี้ยงชีพ)
  2. อสิโลกภัย (ภัยคือความเสื่อมเสียชื่อเสียง)
  3. ปริสสารัชชภัย (ภัยคือความครั่นคร้ามในบริษัท)
  4. มรณภัย (ภัยคือความตาย)
  5. ทุคคติภัย (ภัยคือทุคติ)

พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๓ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๕ [ฉบับมหาจุฬาฯ] อังคุตตรนิกาย นวกนิบาต สัมโพธิวรรค


Tstamp

[04:10] นันทกสูตร ว่าด้วยพระนันทกะแสดงธรรม
[12:58] ของการฟังธรรมและสนทนาธรรมตามกาล
[28:20] พลสูตร ว่าด้วยพละ
[45:15] ภัย 5 ประการ