สมัยที่พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ พระเชตวัน อารามของอนาถบิณฑิกเศรษฐี เขตกรุงสาวัตถี ภิกษุชื่อว่าสาติมีทิฏฐิชั่วว่า “เรารู้ทั่วถึงธรรมตามที่พระผู้มีพระภาคทรงแสดงว่าวิญญาณนี้ท่องเที่ยวไป แล่นไป” แม้เพื่อนภิกษุอื่นจะกล่าวตักเตือน ว่าพระผู้มีพระภาคไม่ได้ตรัสเช่นนั้น ก็ไม่เชื่อฟัง ความทราบถึงพระผู้มีพระภาค จึงตรัสสั่งให้เรียกตัวภิกษุชื่อสาติมาสอบถาม และชี้ให้เห็นว่าเป็นการกล่าวตู่พระองค์ เพราะพระองค์ตรัสอยู่โดยปริยายเป็นเอนกว่า วิญญาณเกิดขึ้นเพราะอาศัยปัจจัย เว้นจากปัจจัย ความเกิดขึ้นแห่งวิญญาณย่อมไม่มี ภิกษุชื่อสาติก็นั่งก้มหน้าเก้อเขิน ถอนใจและได้ทรงตรัสถามความเข้าใจแก่เหล่าภิกษุ และแสดงธรรมในเรื่องต่างๆ ได้แก่ เหตุเกิดแห่งวิญญาณ เหตุเกิดแห่งขันธ์ 5 ปฏิจจสมุปบาท (กระบวนการเกิด และกระบวนการดับ) พระธรรมคุณ พระพุทธคุณ สิกขาและสาชีพของภิกษุ การทำจิตให้บริสุทธิ์และความดับแห่งกองทุกข์ เป็นต้น

Tstamp

[03:16] ทิฏฐิของสาติภิกษุ
[12:13] ปัจจัยเป็นเหตุเกิดแห่งวิญญาณ
[17:27] ปัจจัยเป็นเหตุเกิดแห่งขันธ์ 5
[23:23] ปฏิจจสมุปบาท : กระบวนการเกิด
[36:39] ปฏิจจสมุปบาท : กระบวนการดับ
[44:52] พระธรรมคุณ
[49:44] องค์ประกอบแห่งการเกิดในครรภ์
[56:39] การทำที่สุดแห่งทุกข์
[59:14] สิกขาและสาชีพของภิกษุ
[01:06:14] การทำจิตให้บริสุทธิ์
[01:10:14] ความดับแห่งกองทุกข์

ภิกษุทั้งหลาย ข้อที่กล่าวนั้นถูกต้องแล้ว เธอทั้งหลายกล่าวอย่างนี้ แม้เราก็กล่าวอย่างนี้ เมื่อสิ่งนี้ไม่มี สิ่งนี้จึงไม่มี เพราะสิ่งนี้ดับ สิ่งนี้จึงดับ คือ เพราะอวิชชาดับ สังขารจึงดับ เพราะสังขารดับ วิญญาณจึงดับ เพราะวิญญาณดับ นามรูปจึงดับ เพราะนามรูปดับ สฬายตนะจึงดับ เพราะสฬายตนะดับ ผัสสะจึงดับ เพราะผัสสะดับ เวทนาจึงดับ เพราะเวทนาดับ ตัณหาจึงดับ เพราะตัณหาดับ อุปาทานจึงดับ เพราะอุปาทานดับ ภพจึงดับ เพราะภพดับ ชาติจึงดับ เพราะชาติดับ ชรา มรณะ โสกะ ปริเทวะ ทุกข์ โทมนัส และอุปายาสจึงดับ ความดับแห่งกองทุกข์ทั้งสิ้นนั้น ย่อมมีได้อย่างนี้ / มหาตัณหาสังขยสูตร