การนำเอาหัวข้อหลักธรรมะต่างๆ มาอุปมาเชิงเปรียบเทียบกับการสร้าง “นคร” ซึ่งองค์ประกอบของ ธัมมะนคร หรือ นครแห่งธรรม ได้กล่าวบรรยายไว้ 2 นัยยะ คือ นัยยะของท่านพระอุบาลี และ นัยยะของพระพุทธเจ้า ธัมมะนครตามนัยยะคาถาของ “ท่านพระอุบาลี” เป็นคาถาเปล่งอุทานหลังจากที่ท่านพระอุบาลีได้บรรลุอรหันต์ โดยใจความของพระคาถาได้กล่าวถึงการได้เข้ามาอยู่ใต้ร่มโพธิ์ของพระผู้มีพระภาคเจ้า เปรียบได้กับความเจริญใจเมื่อได้เข้ามาสู่นครแห่งธรรม โดยเปรียบธัมมะนครของพระผู้มีพระภาคเจ้าไว้ดังนี้ว่า :- 1. พระองค์ มี “ศีล” เป็น กำแพง 2. พระญาณ (ปัญญา) = ซุ้มประตู 3. ศรัทธา = เสาระเนียด 4. สังวร (สำรวมระวัง) = นายประตู 5. สติปัฏฐาน = ป้อม 6. ปัญญา = ทางสี่แพร่ง 7. อิทธิบาท = ทางสามแพร่ง 8. ธรรมวิถี[...]