ปัญญาการรอบรู้ในทุกข์ของผู้ถึงซึ่งพระนิพพานหรือกล่าวอีกนัยยะหนึ่งได้ว่าเป็นปัญญาของพระอรหันต์นั่นเอง โดยได้ยก “สัตตัฏฐานสูตร” ว่าด้วย ผู้มีปัญญาฉลาดรอบรู้ขันธ์ 5 ในฐานะ 7 ประการ ได้แก่

1.      รู้ชัดซึ่ง (รู้ลักษณะ) รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ

2.      รู้ถึงเหตุเกิดขึ้น ของ รูป…ฯ คือ อาศัยเหตุเกิด

3.      รู้ถึงความดับ ของ รูป…ฯ คือ เมื่อเหตุดับ – ผลย่อมดับ

4.      วิธี ข้อปฏิบัติให้ถึงความดับ ของ รูป…ฯ คือ มรรค 8

5.      รู้ชัดซึ่งอัสสาทะ (รสอร่อย/ข้อดี) ของ รูป…ฯ คือ สุขที่เกิดขึ้น

6.      รู้ชัดซึ่งอาทีนวะ (โทษ/ข้อเสีย) ของ รูป…ฯ คือ ไม่เที่ยง

7.      รู้ชัดซึ่งนิสสรณะ (อุบายเครื่องสลัดออก) จาก รูป…ฯ คือ ปัญญาเห็นความไม่เที่ยง


Timeline

[10:38] ฐานะ 7 ประการ / สัตตัฏฐานสูตร
[15:35] ฐานะ 7 ประการ นำไปใช้กับขันธ์ 5
[19:50] ฐานะประการที่ 1 : ต้องมีความเข้าใจ
[29:06] ฐานะประการที่ 2 : รู้เหตุเกิด
[34:53] ฐานะประการที่ 3. : ความดับ
[35:38] ฐานะประการที่ 4 : ข้อปฏิบัติให้ถึงความดับ
[46:03] ฐานะประการที่ 5 : อัสสาทะ ประโยชน์
[48:34] ฐานะประการที่ 6 : อาทีนวะ โทษอันต่ำทราม
[49:31] ฐานะประการที่ 7 : นิสสรณะ อุบายเครื่องออกจากโทษ