สืบเนื่องจากได้นำเสนอเรื่องของหัตถอาฬวกอุบาสกไปในช่วงคลังพระสูตรและขุดเพชรในพระไตรปิฎกที่ผ่านมา จึงได้ยกเรื่องของ “อาฬวกยักษ์” ขึ้นมาเป็นส่วนประกอบเสริมเพิ่มเติมให้ จะมีเรื่องราวเชื่อมโยงกันอย่างไรนั้นมาติดตามรับฟังกันได้
และในประเด็นที่น่าสนใจก็คือ เหตุอันใดที่ทำให้อาฬวกยักษ์เปลี่ยนจากยักษ์อันธพาลที่ดุร้าย ใจคอเหี้ยมโหด เต็มไปด้วยโทสะ และโมหะ มามีดวงตาเห็นธรรม จนบรรลุเป็นโสดาบันได้
อาฬวกสูตรที่ ๑๐ ว่าด้วยเรื่องอาฬวกยักษ์ทูลถามปัญหา
ลำดับนั้น อาฬวกยักษ์ได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคด้วยคาถาว่า[๓๑๑] อะไรเล่าเป็นทรัพย์เครื่องปลื้มใจอันประเสริฐที่สุดของบุรุษในโลกนี้ อะไรเล่าที่บุคคลประพฤติดีแล้วย่อมนำความสุขมาให้ อะไรเล่าเป็นรสยังประโยชน์ให้สำเร็จกว่ารสทั้งหลาย นักปราชญ์ทั้งหลาย ได้กล่าวชีวิตของบุคคลผู้เป็นอยู่อย่างไรว่าประเสริฐที่สุด ฯ
พระผู้มีพระภาคตรัสตอบด้วยพระคาถาว่า ศรัทธาเป็นทรัพย์ เครื่องปลื้มใจอันประเสริฐที่สุดของบุรุษในโลกนี้ ธรรมที่บุคคลประพฤติดีแล้วย่อมนำความสุขมาให้สัจจะแลเป็นรสยังประโยชน์ให้สำเร็จกว่ารสทั้งหลาย นักปราชญ์ทั้งหลายกล่าวชีวิตของบุคคลผู้เป็นอยู่ด้วยปัญญาว่าประเสริฐที่สุด ฯ
อ. บุคคลย่อมข้ามโอฆะได้อย่างไร บุคคลย่อมข้ามอรรณพได้อย่างไร บุคคลย่อมล่วงทุกข์ได้อย่างไร ย่อมบริสุทธิ์ได้อย่างไร ฯ
พ. บุคคลย่อมข้ามโอฆะได้ด้วยศรัทธา ย่อมข้ามอรรณพได้ด้วยความไม่ประมาท ย่อมล่วงทุกข์ได้ด้วยความเพียร ย่อมบริสุทธิ์ได้ด้วยปัญญา ฯ
อ. บุคคลย่อมได้ปัญญาอย่างไร ย่อมหาทรัพย์ได้อย่างไร ย่อมได้ชื่อเสียงอย่างไร ย่อมผูกมิตรทั้งหลายไว้ได้อย่างไร บุคคลละจากโลกนี้ไปสู่โลกอื่นแล้ว ย่อมไม่เศร้าโศกอย่างไร ฯ
พ.บุคคลเชื่อธรรมของพระอรหันต์ทั้งหลาย เพื่อบรรลุนิพพานเป็นผู้ไม่ประมาท มีปัญญาเป็นเครื่องสอดส่อง ฟังอยู่ด้วยดี ย่อมได้ปัญญา บุคคลผู้มีธุระ กระทำสมควร มีความหมั่น ย่อมหาทรัพย์ได้ บุคคลย่อมได้ชื่อเสียงด้วยสัจจะ ผู้ให้ย่อมผูกมิตรไว้ได้ ผู้ใดมีศรัทธาอยู่ครองเรือน มีธรรม ๔ ประการนี้ คือ สัจจะ ธรรมะ ธิติ จาคะ ผู้นั้นแลละจากโลกนี้ไปแล้วย่อมไม่เศร้าโศก ถ้าว่าเหตุแห่งการได้ชื่อเสียงยิ่งไปกว่าสัจจะก็ดี เหตุแห่งการได้ปัญญายิ่งไปกว่าทมะก็ดี เหตุแห่งการผูกมิตรยิ่งไปกว่าจาคะก็ดี เหตุแห่งการหาทรัพย์ได้ยิ่งไปกว่าขันติก็ดี มีอยู่ในโลกนี้ไซร้ เชิญท่านถามสมณพราหมณ์เป็นอันมากแม้เหล่าอื่นดูเถิด ฯ
อ. บัดนี้ ข้าพระองค์จะพึงถามสมณพราหมณ์เป็นอันมากทำไมเล่า วันนี้ ข้าพระองค์ทราบชัดประโยชน์อันเป็นไปในภพหน้า พระพุทธเจ้าเสด็จมาสู่เมืองอาฬวีเพื่อประทับอยู่ เพื่อประโยชน์แก่ข้าพระองค์หนอ วันนี้ ข้าพระองค์ทราบชัดพระทักขิไณยบุคคลผู้เลิศ ที่บุคคลถวายทานแล้วเป็นทานมีผลมาก ข้าพระองค์จักนอบน้อมพระสัมพุทธเจ้า และความที่พระธรรมเป็นธรรมดี เที่ยวไปจากบ้านสู่บ้านจากเมืองสู่เมือง ฯ
แนะนำรับฟังเพิ่มเติมได้ที่ Playlists: คลังพระสูตร S09E02 , ขุดเพชรในพระไตรปิฎก S02E04
อ่าน “ประวัติหัตถกอาฬวกอุบาสกชาวเมืองอาฬวี” อรรถกถา อังคุตตรนิกาย เอกนิบาต เอตทัคคบาลี วรรคที่ 6
อ่าน “อาฬวกสูตร” พระไตรปิฎกเล่มที่ 15 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 7 สังยุตตนิกาย สคาถวรรค
ฟัง “ซีซั่น 2 ตอนที่ 4 หัตถกอาฬวกอุบาสก, พระเจ้ามหานามะ” ออกอากาศทาง FM 92.5 เมื่อวันที่ 19 ตุลาคม พ.ศ. 2562
ฟัง “หัตถกสูตรและสูตรอื่น” ออกอากาศทาง FM 92.5 เมื่อวันที่ 24 ตุลาคม พ.ศ. 2562
Timeline
[01:07] อธิบายช่วงนิทานพรรณนา นำเสนอเรื่องราวที่เป็นส่วนประกอบ เสริมเพิ่มเติมให้การฟังในช่วงวันอื่น ๆ มีความเข้าใจมากยิ่งขึ้น
[06:50] พระราชาติดกับของยักษ์ พระราชาจะถูกอาฬวกยักษ์จับกิน จึงต่อรองว่าหากไว้ชีวิตจะส่งคนมาให้ยักษ์กินทุกวัน
[19:11] พระพุทธเจ้าทรงทราบด้วยข่ายพระญาณว่ากุมารที่จะถูกส่งไปให้อาฬวกยักษ์กินได้ตั้งความปรารถนาไว้ว่าจะเป็นผู้เลิศกว่าใครในด้านสงเคราะห์ผู้อื่น พระองค์จึงเสร็จไปกำราบยักษ์เพื่อช่วยชีวิตพระกุมาร
[29:04] อาฬวกยักษ์หมายจะทำร้ายพระพุทธเจ้า แต่ไม่ว่าจะใช่อาวุธร้ายแรงขนาดไหนก็ไม่สามารถทำอันตรายพระองค์ได้
[35:51] ยักษ์มีจิตใจอ่อนลง พระพุทธทรงเล็งเห็นว่าไม่ควรใช้ไม้แข็งในการรับมือกับอาฬวกยักษ์ซึ่งมีจิตใจแข็งกระด้าง แต่ควรใช้ไม้อ่อน โดยยอมทำตามคำสั่งของยักษ์ถึง 3 ครั้ง
[40:04] อาฬวกยักษ์ทูลถามปัญหาพระพุทธเจ้า โดยเป็นคำถามที่แต่งขึ้นและตอบโดยพระกัสสปะพระพุทธเจ้า รายละเอียดมีมาในพระสุตตันตปิฎก อาฬวกสูตร
