ความทุกข์อันใดอันหนึ่ง 5 อย่าง “ที่เป็นธรรมดา” ไม่ว่าจะเป็นเทวดาเทพมารพรหมหรือสมณะองค์ไหนก็ตาม” ที่ขอว่า “อย่าแก่..อย่าเจ็บไข้..อย่าตาย..อย่าสิ้นไป..อย่าฉิบหาย”..เขาจะไม่ได้..  ความทุกข์เมื่อมีมา เมื่อมีความทุกข์ถูกต้องแล้ว รุมเร้าบีบรัด จะมีพฤติกรรมมีการกระทำอันเป็นผลจากความทุกข์อยู่  2 ประการนี้เท่านั้น คือ ร่ำไห้คร่ำครวญ ทุบอกชกตัว ถึงความเป็นผู้งุนงงคลั่งเพ้อ หรือแสวงหาว่า “ที่พึ่งภายนอก ใครหนอจะรู้ทางออกของความทุกข์นี้ สักหนึ่งหรือสองวิธี”  “ที่พึ่งบางอย่าง ไม่ใช่ที่พึ่งอันเกษม” เพราะมันจะวนจะตันจะกลับที่เก่า “ไม่ได้แก้ปัญหานั้นได้อย่างยั่งยืน” “ที่พึ่งอันเกษม คือ พระพุทธพระธรรมพระสงฆ์” มี “ศีลสมาธิปัญญา” เป็นทางสายกลาง เป็นทางที่จะออกจากปัญหานี้  “ด้วยอะไรที่เราต้องมี ที่ถ้าเราจะต้องทุกข์อยู่อย่างนี้ เราจะอยู่ได้อย่างผาสุก” คำตอบนี้คือ “ต้องมีปัญญาที่จะมอง ปัญญาที่จะเห็น ปัญญาที่จะเข้าใจ ปัญญาที่จะพิจารณา อ๋อ! ทุกข์มันก็เป็นแบบนี้แหละ”