“อวิชชา” หมายถึง ความไม่รู้แจ้ง เป็นความไม่รู้ในอริยสัจ 4 อันประกอบด้วยความไม่รู้ในทุกข์ ในเหตุเกิดทุกข์ ในความดับทุกข์ และในข้อปฏิบัติสำหรับดับทุกข์ ความไม่รู้ในส่วนอดีต ในส่วนอนาคต ทั้งในส่วนอดีตและอนาคต และความไม่รู้ใน “ปฏิจจสมุปบาท” คือ ธรรมทั้งหลาย เพราะอาศัยซึ่งกันและกัน จึงมีเกิดขึ้น หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “หลักอิทัปปัจจยตา” 

“เพราะอวิชชาดับ อวิชชาจึงดับ” เป็นความรู้ที่จะนำไปสู่การตั้งคำถามต่อไปว่า แล้วทำอย่างไร อวิชชาจึงจะดับไป? นี้จึงเข้าสู่กระบวนการที่จะทำให้อวิชชาดับไป ด้วยการมีศรัทธาอันหยั่งลงมั่นไม่หวั่นไหวในการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า ควบคู่ไปกับปัญญาที่เกิดจากการปฏิบัติตามคำสอนที่รวมลงมาในอริยมรรคมีองค์แปด ทำให้เกิดสัมมาญาณะและสัมมาวิมุตติในที่สุด โดยได้อธิบายรายละเอียดไว้ เริ่มจากการมี สัมมาทิฏฐิที่ถูกต้อง จะทำให้กาย วาจา และอาชีวะบริสุทธิ์ เมื่อ กาย วาจา และอาชีวะบริสุทธิ์ จะทำให้เกิดความเพียร เมื่อมี ความเพียร จะทำให้เกิดสติ เมื่อมี สติ จะทำให้เกิดสมาธิ เมื่อมี สมาธิ จะทำให้เกิดญาณ (ความรู้) เมื่อมี ญาณ (ความรู้) จะทำให้วิชชาเกิด และเมื่อมี วิชชาเกิดขึ้น จะทำให้อวิชชาดับลง เอาชนะอวิชชาได้

อย่างไรก็ดี ความรู้บางอย่างนั้น ต่อให้ง่ายหรือยาก อาจจะไม่ถูกต้องหรือไม่มีประโยชน์ ไม่ได้เป็นไปเพื่อสัมโพธิ จึงไม่จำเป็นต้องไปรู้ก็ได้ ดังนั้นเราควรรู้ในสิ่งที่ควรรู้ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ความรู้ที่เป็นไปเพื่อความรู้ยิ่ง เพื่อความรู้พร้อม เพื่อสัมโพธิญาณ เพื่อความดับเย็น และเพื่อพระนิพพาน 

แนะนำรับฟังเพิ่มเติมได้ที่ Playlists: สมการชีวิต S02E05 , ใต้ร่มโพธิบท S07E19 , #อวิชชา 8 , #อวิชชาในจิตประภัสสร , #อวิชชาคือความไม่รู้ , #อวิชชาทำให้เหมือนจริง , #สังขยาที่ทำจากอวิชชา , #อาหารของตัณหา